İştah, insanın doğal beslenme arzusunu ifade eder. Yemek yeme veya bir şeyler içme isteği normal seviyenin üzerinde olduğunda iştahın açık olduğu söylenir. Tam tersi durumda ise iştahın kapalı olduğu belirtilir. Örneğin, hasta olan bir kişinin iştahı genellikle kapanır. Bu durum, "rahatsızlığından dolayı iştahı kapanmış" şeklinde ifade edilir. "Maşallah, iştahı yerinde bu günlerde" dediğimiz bir kişi ise genellikle keyifli günler geçiriyordur.

İştah mekanizmasının işleyişinde çevresel faktörler önemli bir rol oynar. Hızla değişen ekonomik ve sosyolojik düzenler, bireylerin iştah mekanizmasını olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilir. İştah, beynin kontrolü altında olup, vücudun besin ihtiyaçlarına göre kişiyi farklı besin gruplarına yönlendirir. Örneğin, spordan yeni çıkmış biri, protein ve karbonhidrat ihtiyacı duyar ve markete girdiğinde beyni onu şekerli gıdalara yönlendirir. Aynı fiziki özelliklere sahip ama spor yapmayan ve stresli bir yaşam süren bir kişi ise büyük ihtimalle iştahı kapalı olacaktır ve yemek yemekten çok uyumak isteyecektir. Bu kişi için "son günlerde iştahı da kapandı. Bir deri bir kemik kaldı" denebilir.

İştahı etkileyen bir diğer faktör de yenilen yemeğin lezzetidir. Lezzet, bir besin tüketildikten sonra oluşan hazzı ifade eder ve kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Genel olarak hangi besinin lezzetli olduğu göreceli bir kavramdır. Besinin tadı, kokusu ve görüntüsü her bireyde farklı iştah duyguları oluşturabilir. Acılı yiyen kişiler genelde iştahlı yemek yerler; çünkü acı tüketimi metabolizmayı hızlandırır ve kişiyi daha fazla tüketime sevk eder. İştah mekanizması doğuştan ya da sonradan gelişebilir.

İştah ile ilgili önemli bir hormon, ghrelin hormonudur. İştah mekanizması, insülin, kortizol, leptin ve ghrelin gibi birçok hormon tarafından kontrol edilir. Bu hormonlar, mide ve beyin arasında sinyaller göndererek açlık ve tokluk merkezlerini uyarır. Aynı zamanda yağ yakımında veya depolanmasında ve metabolizma hızında da etkili olurlar. Ghrelin hormonu, iştah mekanizmamızda en büyük rol sahibidir. Yapılan çalışmalar, kilo vermeye çalışan çoğu obez kişide yüksek ghrelin seviyelerinin olduğunu göstermektedir. Düzenli spor yapmak, bu hormonun seviyesini azaltır.

İştahı açan veya kapatan yiyecekleri bilmek faydalı olacaktır. Örneğin, yüksek protein içeren yiyecekler tokluk hissini artırırken, yüksek şeker içeren yiyecekler iştahı artırabilir. Sağlıklı bir yaşam için yeterli iştaha sahip olmanız önemlidir.

Sonuç olarak, iştah mekanizması oldukça karmaşıktır ve birçok faktörden etkilenir. Sağlıklı bir iştah, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığınız için önemlidir. Pozitif olun ve iştahınızı kaçırmayın.